Międzynarodowa sieć badawcza HBSC monitoruje zdrowie nastolatków, gromadząc dane dotyczące zachowań zdrowotnych i samopoczucia osób w wieku 11, 13 i 15 lat. W tym okresie odnotowywana jest bowiem zwiększona potrzeba autonomii, która może mieć istotny wpływ na rozwój zachowań związanych ze zdrowiem młodzieży. Jak wynika z analiz, zachowania te w dużej mierze zależą od warunków, w jakich żyje młodzież, m.in. od: otoczenia domowego, szkoły, miejsca zamieszkania, statusu i zamożności rodziny. Badania realizowane w ramach siedzi badawczej Health Behaviour in School-aged Children (HBSC) ze swoją unikalną metodologią stanowią kluczowe źródło wiedzy o zachowaniach zdrowotnych, samoocenie zdrowia oraz dobrym samopoczuciu młodzieży. Wyniki wykorzystywane są na poziomie krajowym i międzynarodowym celem:
Poznanie czynników wpływających na zdrowie młodzieży z uwzględnieniem kontekstu społecznego, m.in. otoczenia domowego, szkoły, miejsca zamieszkania, statusu i zamożności rodziny pozwala na lepsze zrozumienie zależności oraz możliwego wpływu na zdrowie młodych osób w okresie dojrzewania. Dane zbierane są we wszystkich uczestniczących krajach i regionach za pomocą ankiet szkolnych przy użyciu standardowej metodologii wyszczególnionej w międzynarodowym protokole badań HBSC. Każdy kraj/region, aby wybrać odsetek młodych ludzi w wieku 11, 13 i 15 lat posługuje się metodą losowania zespołowego, zapewniając reprezentatywność próby dla wszystkich badanych w danym przedziale wiekowym. Z każdej grupy wiekowej wybiera się około 1500 uczniów w każdym kraju lub regionie HBSC. W badaniu 2017/2018 wzięło udział ogółem 227 441 młodych ludzi. Obecnie członkami sieci badawczej HBSC jest 50 krajów i regionów w Europie oraz Ameryce Północnej. Badania realizowane są od 1982 r. cyklicznie co cztery lata we wzrastającej liczbie państw. Sieć HBSC bada czynniki behawioralne i społeczne, dotyczące zachowań zdrowotnych młodzieży w okresie dorastania, promując wielodyscyplinarne i międzysektorowe podejście w kontekście rozwiązywania problemów, przed którymi stoją dziś młodzi ludzie. Polska w badaniach uczestniczy od ponad 25 lat. Niewątpliwie wyniki badań HBSC – szczególnie trendy obserwowane na przestrzeni ostatnich lat – powinny mieć znaczący udział w kształtowaniu aktualnych celów polityki zdrowotnej państwa w zakresie zdrowia publicznego.
Interdyscyplinarna współpraca badawcza łączy ekspertów posiadających szeroką wiedzę specjalistyczną m.in. w takich dziedzinach jak medycyna kliniczna, epidemiologia, promocja zdrowia, pediatria, pedagogika, psychologia, zdrowie publiczne oraz socjologia. Badania uwzględniają zatem wiele perspektyw w holistycznym spojrzeniu na zdrowie nastolatków. Zachowania odnotowane w okresie dorastania mogą być kontynuowane w wieku dorosłym, wpływając przy tym na takie obszary jak zdrowie psychiczne, dolegliwości somatyczne, poziom aktywności fizycznej, spożywanie alkoholu oraz palenie tytoniu. Badania koncentrują się na zrozumieniu czynników wpływających na zdrowie młodych ludzi, zarówno w wymiarze indywidualnym jak i środowiskowym, uwzględniając kontekst społeczny. Nowy model badań HBSC integruje cztery główne perspektywy; psychospołeczną (styl życia w kontekście społecznym), populacyjną (zdrowie publiczne i kontekst epidemiologiczny badanych zjawisk), mikrospołeczną (analizowanie wyników badań z różnych poziomów) i rozwojową (z uwzględnieniem rozwoju biologicznego i dojrzewania). Sieć badawcza HBSC działa w cyklach czteroletnich, które kończą się wydaniem raportu międzynarodowego. Protokół badań HBSC jest opracowywany na początku danego cyklu badań. W protokole zawarte są wytyczne na temat organizacji badań, ich harmonogram oraz szczegółowy opis kwestionariusza z podaniem: tła teoretycznego poszczególnych obszarów tematycznych, źródła i sformułowania pytań oraz instrukcji kodowania. Międzynarodowy kwestionariusz opracowany dla każdego cyklu badawczego umożliwia zebranie wspólnych danych we wszystkich krajach uczestniczących w badaniu, a tym samym umożliwia opisanie wskaźników zdrowotnych i zmiennych kontekstowych. Dane te pozwalają na dokonywanie porównań między krajami, a w przypadku kolejnych badań na gromadzenie danych dotyczących tendencji, które mogą być badane zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym. Zainteresowania międzynarodowej sieci badawczej HBSC skupiają się m.in. na takich obszarach, jak: obraz własnego ciała; bullying; zachowania żywieniowe; urazy; zadowolenie z życia; otyłość; aktywność fizyczna; wsparcie społeczne (związki, rodzina, rówieśnicy); środowisko szkolne; samoocena zdrowia; zachowania seksualne; użycie substancji: alkohol, tytoń i konopie indyjskie; zachowania związane z redukcją masy ciała i inne. Zasady funkcjonowania sieci badawczej HBSC określa dokument Terms of Reference, w którym określono prawa i obowiązki poszczególnych struktur organizacyjnych sieci. Członkiem sieci HBSC, reprezentującym dany kraj, jest jeden zespół, kierowany przez głównego badacza (Principal Investigator), zatrudnionego w krajowej instytucji naukowej. Kraje członkowskie z własnych źródeł finansują członkostwo w sieci HBSC, udział w spotkaniach i ich organizację, przeprowadzenie badań ankietowych (w terminie i zgodnie z protokołem międzynarodowym) oraz sporządzanie kolejnych publikacji. Za uzyskanie źródeł finansowania badań realizowanych w szkołach odpowiedzialny jest krajowy koordynator.
Struktura międzynarodowej sieci badawczej HBSC:
Więcej o sieci: www.hbsc.org
© 2023 hbsc.pl. All Rights Reserved.
